Từ xưa, thú chọi gà đòn được xem là một kiểu tiêu khiển tao nhã của ông bà ta, trong lúc nông nhàn hay những dịp rằm lớn, xuân về... Nay gà đòn xem như... thất sủng. Cũng may, có những đầu bếp chịu khó chế biến nhiều món mới.
Can trường và...
Ở Xuyên Mộc, Bà Rịa - Vũng Tàu còn một số người Bắc di cư, hàng cao niên, chăm chút những chú gà chọi “chiến binh”. Trong đêm, họ thức 2 - 3 lần để tắm gà bằng một loại rượu thuốc có ngâm gừng, nghệ, tỏi... để thịt da gà thêm săn chắc. Ngày họ chịu khó bẫy từng con thằn lằn, mua tép tươi, lựa lúa chắc, giá đỗ mập... bồi dưỡng luân phiên cho gà. Mỗi tuần, dượt (đá thử) gà 2-3 lần, để gà khôn ra, biết thêm đòn mới và khỏe hơn.
Ông Nguyễn Văn Bi, 45 tuổi, dân ở đây kể: Có chứng kiến cảnh các cụ xót ruột xót gan, đứng ngồi không yên, khi thấy gà mình bị đá nhằm chỗ hiểm, mới biết họ cưng gà như... con ruột. Một trận đá gà đòn (không mang cựa sắt) kéo dài từ nửa buổi đến cả ngày mới phân thắng bại là chuyện thường. Có con gần sứt mỏ, các cụ lấy chỉ khâu lại vẫn gan lì đá tiếp.
Ông Nguyễn Văn Hồ, 60 tuổi, ở ấp Xuyên Mộc, huyện Xuyên Mộc, tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu, một trong những người mê thú chọi gà đòn tâm sự: “Nó (gà đòn) dạy mình tính can trường và chữ nhẫn. Chứ phần thắng không quan trọng: nửa ký trà ngon, bắt xác con gà thua...”
Thế nhưng còn mấy ai ngộ ra những bài học quý giá từ chú gà đòn phong trần, thong dong. Bằng chứng là, họ nhà gà đòn đang xếp hàng lên... đĩa.
Giòn, ngọt ức gà đòn hấp giả cầy
Nhiều món ngon
Một chú gà đòn nặng cỡ ba ký, đầu bếp có thể làm 5 - 6 món, đủ cho 8 - 10 người no “phủ phê”, giá chỉ bằng 1/4 - 1/6 gà Đông Tảo. Thế nên giới bình dân thường chọn gà “da đỏ, cổ trọc.”
Xin đơn cử vài món “tốn bia”. Phần ức gà có thể mang hấp giả chồn, hoặc giả cầy với ít riềng, mẻ và nhiều rau mùi: lá mơ, sả, ngò gai... Tất nhiên, không thể thiếu mắm tôm ngon. Cho ít đường, sả bào, ớt hiểm dầm, vắt chanh tươi vào chén mắm. Nhỏ thêm vài giọt rượu hoặc ít bia vào, thấy mắm sủi bọt và chuyển sang màu hồng hồng, cùng dậy mùi thơm thanh là đạt.
Như gà nòi (gà đá cựa sắt) thịt gà đòn không có mỡ dưới da. Nếu hấp đúng độ, da gà sẽ nở ra, giòn rụm. Còn sớ thịt gà ngọt dịu, “uống” thêm tí mắm tôm, nhấm một khúc sả cây, kèm lá mơ ...
Dân sành ăn sẽ rủa thầm rằng, đám thịt cầy ngâm nước hoặc béo phì không đáng “xách dép” cho gà đòn.
Thơm nức mũi đùi gà đòn quay
Phần đùi gà, đem quay sẽ lạ miệng hơn. Anh Thành “râu”, đầu bếp kiêm chủ quán Ngọc Thành ở gần cuối đường vào khu Đồng Diều, Q.8, TP.HCM chia sẻ: phải thui gà trước, sau đó rửa qua nước lạnh, ướp gia vị cỡ 20 phút mới thấm được. Và để da gà quay vàng ánh màu hổ phách, giòn hơn phải có tí mật ong, nước cốt thơm (khóm). Song nếu “đi” mật ong quá độ sẽ dễ bị cháy khét...