Ngọt bùi canh khoai từ

Thời tiết giao mùa, ngoài chợ lác đác vài rổ khoai từ đầu mùa, củ vẫn còn nhỏ nhưng cũng đủ để đánh thức một thời tuổi thơ tôi nghèo khó gắn bó với loại khoai này.

Khoai từ chấm đường cát - món ăn khoái khẩu của lũ trẻ chúng tôi hồi đó -  Ảnh P.T.T.

Mùa khoai từ kéo dài đến tháng chạp. Rộ nhất là tháng 11, mùa mưa, mùa lạnh. Lúc này chẳng cần phải lựa, củ nào cũng ngon, cũng bùi, không có củ nào lượng sượng. Khoai từ được trồng rộng khắp các vùng nhưng có lẽ ít người biết đến vị ngọt mát của món canh khoai này.

Nhớ hồi còn nhỏ, bên rổ khoai nóng hổi, bà thường kể câu chuyện tiếu lâm nghe đến thuộc lòng nhưng đứa nào cũng xô nhau giành cho được chỗ ngồi cạnh bà và sát cạnh rổ khoai. Tay lột vỏ khoai xoay tròn. Khoai từ luộc chín thơm ngon, vị đằm, chấm chút đường trắng ăn nhiều cũng không chán. 

Quê tôi khoai từ còn được dùng nấu canh, phổ biến với xương, thịt. Mùa khoai từ, một tuần nhà tôi có đến hai bữa canh khoai từ. Thằng bé con ăn chậm lại học buổi chiều. Nhưng hôm nào có canh khoai từ thì không cần phải nhắc ăn nhanh. Lũ trẻ con đôi khi thắc mắc vì thấy thực đơn bị trùng lắp món canh khoai từ hơi nhiều. Tôi giải thích: “Mùa nào thức ấy, mùa khoai từ chỉ có hai tháng!”.

Nhưng canh khoai từ ngon nhất là nấu với tôm tươi. Khoai gọt vỏ, rửa sạch, cắt đôi (tạo mặt phẳng cho miếng khoai bám vào thớt) rồi lấy lưỡi dao đập dập. Tôm tao qua mỡ, hành phi cho thấm, rồi đổ nước vào. Nước sôi bỏ khoai từ vào, cho sôi vài dạo, miếng khoai mềm rục rồi nêm nếm, bắc xuống bỏ hành ngò. 

Đơn giản vậy thôi mà ngon vô cùng. Hôm nào nấu nồi cơm lỡ khô một chút đã có canh khoai từ “trị”. Lùa lùa một loáng bát cơm sạch trơn. Trời mưa lạnh, nồi cơm nóng, chỉ cần một món mặn như mắm ruốc kho thịt hay món cá chưng mặn và tô canh khoai từ. Gắp miếng thịt và miếng cơm rồi húp miếng canh. Chua choa, chẳng có gì bằng. Đứa nào ăn chậm, chan canh khoai từ vào tô cũng thành ăn nhanh…

Ngọt mát canh khoai từ nấu sườn - Ảnh P.T.T.

Không chỉ ăn trong ngày lạnh, những ngày mát trời, canh khoai từ cũng đưa cơm không kém. Chỉ cần húp một bát canh, thấy nóng nực cũng tan biến. Ở các vùng biển sẵn hải sản, canh hải sản khoai từ là một niềm tự hào, thường được làm trong các bữa cơm để tỏ lòng mến khách.

Ngày ấy, cứ tầm tháng tư, khi những cơn mưa dông đi qua làm đất mềm là ông tôi đánh luống xuống khoai từ. Những củ khoai làm giống ông để dành từ mùa thu hoạch trước, có cái mầm bé tí nhú lên giống như cái mầm răng sữa con nít. Tôi thấy ông tôi vùi củ khoai xuống đất, lấp lại. Rồi thôi! Tôi cũng chẳng biết nó lên dây khi nào, chỉ thấy ngày nào ông cũng lục sục ngoài vườn để đến tháng mười, ông đào lên cho bà đem ra chợ. 

Và suốt mùa đông chúng tôi tha hồ được ăn đủ món chế biến từ khoai từ, khi thì bà đem luộc, khi thì mẹ nấu canh, hôm mẹ đổi tông nấu chè. Trưa ăn canh khoai từ no căng rốn, nhưng xế dậy có củ khoai từ chấm đường cát vẫn cứ ngon.