Tết Đoan ngọ hay Tết Đoan dương là ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Đoan nghĩa là mở đầu, Ngọ là giữa trưa và ăn Tết Đoan Ngọ là ăn vào giữa trưa. Đoan Ngọ lúc mặt trời bắt đầu ngắn nhất, ở gần trời đất nhất trùng với ngày hạ chí. Thời gian này cũng là khi khí dương đang thịnh nhất trong năm. Ở Việt Nam, dân gian còn gọi là Tết giết sâu bọ.
Ngoài bánh tro (hay còn gọi là bánh ú tro), cơm rượu nếp, thịt vịt thì vào Tết Đoan Ngọ hàng năm, người Việt mua rất nhiều loại hoa quả về ăn với quan niệm là để cho sâu bọ, giun sán trong người chết hết.
Hoa quả được chọn để cúng và ăn trong ngày Tết Đoan Ngọ chủ yếu là các loại quả mùa hè, tươi ngon và có vị chua chua, thơm nức. Đó là những trái mận, đào, vải, chôm chôm, xoài… Nếu thiếu đi những thứ hoa quả này thì Tết Đoan Ngọ sẽ mất đi nhiều ý nghĩa của nó.
Hoa quả được bán rất nhiều ở các chợ trong những ngày này, tuy nhiên cần phải lựa chọn thật kỹ để có được những quả tươi ngon, đạt chất lượng.
Mận
Quả mận chứa một lựa canxi đáng kể, giúp xương rắn chắc và có hương vị chua, ngon khó cưỡng. Mận ngon là những quả bóp nhẹ có cảm giác cứng chắc, da bóng, mọng, còn nguyên cuống, lá càng tốt. Mận mềm, nhũn là mận để lâu ngày.
Vải
- Vỏ vải:
- Màu sắc: Trông màu bên ngoài quả vải phải tươi, ngon, quả to đều nhau.
- Hương vị: Khi nếm, vải có vị ngọt, có hương thơm.
- Hạt: Hạt nhỏ là vải ngon. Hạt dễ tách, đen nhánh là vải vừa chín tới, nên mua. Còn hạt có màu hồng, khó bóc thịt vải chứng tỏ quả còn xanh, ăn sẽ chua.
- Thịt quả: Vỏ mỏng, thịt quả dày, trắng trong, mềm, căng nước. Nếu thịt quả biến sắc, khô, là vải đã để lâu ngày, chất lượng kém. Nếu có mùi rượu, thịt quả vải có màu khác lạ thì tuyệt đối không nên sử dụng.
Vải ngon nhất khi vừa chín tới. Nếu mềm mà không có tính đàn hồi là quả đã quá chín, ăn không ngon.
Mơ
- Khi mua quả mơ nên chọn loại quả tròn trịa trông mượt mà lại có màu đỏ ửng hay vàng rộm đều khắp, bóp nhẹ thấy hơi mềm. Những quả mơ như vậy là những quả chín cây hay hái đúng lúc, vừa chín tới, ăn rất ngon.
- Nếu cần thiết, các bạn cho những trái mơ vào túi giấy giữ từ 1 đến 2 ngày ở nhiệt độ phòng để cho trái chín hơn một chút.
- Những trái có vỏ vàng ệch không đáng mua ăn vì đó là những trái chín héo, khi hái chưa chín tới. Loại chín héo ăn không ngon, dễ ngán.
- Cũng không nên mua những trái còn cứng có màu tái xanh, vì đó là những trái hãy còn non. Hơn nữa, mua mơ xanh, thì một khi trái mơ đã lìa cành thì sẽ không có khả năng chín vàng được.
- Tránh mua những trái mềm nhũn, vì những trái như vậy thường là những trái không được tươi, sắp hư thối.
Mơ cũng có tác dụng trị giun sán rất tốt.
Đào
Đào rất giàu vitamin A, kali, vitamin B và vitamin C. Ngoài ra, trong đào chứa nhiều khoáng chất cần thiết cho sức khỏe tổng thể của bạn như sắt, canxi, phốt pho, carbohydrate và protein... Nhờ những vitamin và khoáng chất này mà quả đào được coi là có tác dụng cải thiện làn da đẹp hơn. Đặc biệt, các nghiên cứu đã chứng minh rằng đào có tác dụng chống lại sự phát triển của giun trong ruột khá hiệu quả. Có lẽ vì thế mà đào cũng là một trong những trái cây được lựa chọn nhiều trong ngày Tết Đoan Ngọ.
- Khi chọn đào bạn nên chọn những quả có màu đỏ hồng vừa chín tới.
- Bạn thử ngửi mùi thơm của quả đào vì ta có thể đánh giá được chất lượng và mùi vị quả đào qua đó. Nếu mùi thơm nhẹ vừa chín tới thì nên mua.
- Bạn có thể ấn nhẹ vào quả, xem có còn độ cứng giòn hay không. Đừng chọn những quả quá mềm vì nó có thể đã được bảo quản quá lâu.
Xoài
Các bạn lưu ý khi chọn xoài, hãy chọn quả có da căng bóng, màu vàng sáng, không lấy quả thâm đen, vỏ nhăn, nhũn. Khúc đầu quả chín vàng, cứng, phần bụng phía dưới có một mắt, là hạt nhỏ.
Chôm chôm
Mùa chôm chôm chín kéo dài từ tháng 4 đến tháng 6 dương lịch. Quả đầu mùa thường không ngon, còn sang tháng 7 âm lịch là chôm chôm trái vụ nên rất dễ bị sâu phần cuống.
Khi mua chôm chôm, chị em lưu ý:
- Chôm chôm nhãn được đánh giá là ngon hơn cả trong các giống chôm chôm.Chôm chôm nhãn quả nhỏ, lúc vừa chín có màu vàng, khi chín có màu vàng đỏ, gai ngắn. Trên vỏ quả có một rãnh dọc kéo dài từ đỉnh đến đáy, như hai nửa vỏ ráp lại, cùi dày và tróc khỏi hạt, ăn ngon, giòn, vị ngọt dịu, thơm.
- Khi mua chôm chôm Thái (râu dài) hoặc chôm chôm nhãn, không nên chọn trái chín đỏ vì thịt sẽ dai, ít tróc. Nên chọn trái vừa chín, còn ửng vàng, hơi xanh thì thịt của trái sẽ rất giòn và dễ tróc.
- Với tất cả các loại chôm chôm, bạn đều cần chọn trái vỏ giòn, gai cứng, xanh vì đó là những trái còn tươi. Không nên chọn những quả gai chuyển màu nâu, vỏ mềm.
Cũng nên tránh những nơi bán thường xuyên tưới nước lên trái chôm chôm vì vừa làm tăng cân vừa khiến quả dễ bị ủng, không bảo quản được lâu sau khi mua về.