Liên tiếp bị cướp nhãn hiệu
Trong năm 2011, hàng loạt thương hiệu có tiếng của Việt Nam liên tiếp được phát hiện đã bị các doanh nghiệp nước ngoài đăng ký bảo hộ. Mới nhất là nước mắm Phan Thiết, gắn với địa danh Phan Thiết mấy trăm năm, bị một doanh nghiệp tại Mỹ đăng ký thương hiệu từ 12 năm trước!
Câu chuyện nhờ điều tra của một giáo viên Mỹ gốc Việt. Một công ty có tên Kim Seng, trụ sở tại 1561 Chapin road, MonTebello, California 90640 và tại 6121 Randolph street, City of Commerce, California 90040 (Mỹ) kinh doanh đa sản phẩm đã đăng ký thương hiệu “nước mắm nhỉ thượng hạng Phan Thiết” tại Văn phòng bản quyền sáng chế và nhãn hiệu thương mại Hoa Kỳ từ 1/6/1999.
 |
| Nước mắm Phan Thiết (trái), nước mắm Phan Thiết bị đăng ký thương hiệu tại Mỹ (phải). |
Đến năm 2009, nhãn hiệu này được gia hạn và có hiệu lực trên toàn nước Mỹ. Điều đáng nói thương hiệu nước mắm Phan Thiết được Kim Seng đăng ký trước 2005, khi Việt Nam có... Luật Sở hữu trí tuệ!
Tháng 6/2011, Luật sư Lê Quang Vinh - Công ty CP Sở hữu trí tuệ Bross và cộng sự, phát hiện hai nhãn hiệu cà phê Buôn Ma Thuột và Đắk Lắk bị doanh nghiệp nước ngoài chiếm dụng tại Pháp và Trung Quốc. Theo văn bản ông Vinh gửi Sở KHCN tỉnh Đắk Lắk, chỉ dẫn địa lý cà phê Buôn Ma Thuột bị Công ty Guangzhou Buon Ma Thuot Coffee Co.,Ltd, văn phòng tại Quảng Châu (Trung Quốc), đăng ký độc quyền nhãn hiệu 10 năm, bắt đầu từ 2010 trên toàn lãnh thổ Trung Quốc.
Còn tên DAK LAK thì bị Công ty ITM ENTREPRISES (Pháp) đăng ký nhãn hiệu, được cơ quan sở hữu trí tuệ Pháp cấp độc quyền từ tháng 9/1997. Đáng nói, thương hiệu cà phê DAK LAK không chỉ bảo hộ tại Pháp mà còn được bảo hộ tại nhiều quốc gia như Áo, Bỉ, Hà Lan, Thụy Sĩ, Đức, Italy…
Còn nước mắm Phú Quốc cũng bị Công ty Viet Huong Fishsauce, Mỹ sử dụng làm nhãn hiệu hàng hóa và được cơ quan đăng ký nhãn hiệu Mỹ cấp nhãn hiệu từ năm 1982. Công ty này cũng lần lượt đăng ký nhãn hiệu “Nước mắm Phú Quốc” ở châu Âu và Australia, Trung Quốc.
Tiếp đến, ngày 11/5 vừa qua, một doanh nghiệp tại Hong Kong là Công ty TNHH thương mại Việt Hương, nộp đơn lên cơ quan thẩm quyền đăng ký bảo hộ độc quyền nhãn hiệu “Phú Quốc” cho nhóm hàng hóa (trong đó có nước mắm) trên lãnh thổ Trung Quốc.
Lỗi từ chủ quan
Câu chuyện mất thương hiệu đã xảy ra nhiều năm trước. Đó là chuyện bà Hai Tỏ từ năm 1998 phải vất vả đi đòi thương hiệu kẹo dừa Bến Tre ở Trung Quốc; đó là thương hiệu cà phê Trung Nguyên năm 2000 bị Rice Field, công ty của Mỹ, đăng ký thương hiệu tại Cơ quan Sáng chế và Nhãn hiệu Hoa Kỳ.
Tiếp đó, thuốc lá VINATABA bị P.T. Putra Stabat Industri (của Indonesia) chiếm đoạt đăng ký tại Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và ASEAN. Cả Petro VietNam, võng xếp Duy Lợi, giày dép Bi’tis, bánh phồng tôm Sa Giang, bánh tráng Mỹ Tho.... cũng mất thương hiệu.
Nhưng trong đa số các trường hợp, doanh nghiệp Việt Nam chỉ phát hiện khi thương hiệu đã được bảo hộ độc quyền cho người khác. Mà nguyên nhân, theo các luật sư, là doanh nghiệp chưa nhận thức về tầm quan trọng của thương hiệu, không am hiểu luật sở hữu trí tuệ. Sự chủ quan và chậm trễ trong đăng ký bảo hộ thương hiệu ở nước ngoài khiến nhiều doanh nghiệp tự đánh mất tên sản phẩm của mình.
Theo Cục Sở hữu trí tuệ, đến ngày 10/8/2011, cơ quan này đã cấp đăng bạ cho 25 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam. Nhưng không nhiều trong số các chỉ dẫn địa lý này tiếp tục xin bảo hộ ở nước ngoài.