Theo Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hoài Bắc, Trung tâm Nam học, Bệnh viện Việt Đức cho biết, bệnh quai bị có thể xảy ra ở mọi người vào mùa bất kỳ mùa nào trong năm, tuy nhiên 2 đỉnh dịch lớn nhất có thể xảy ra vào mùa Xuân và mùa Hạ. Đặc biệt, vào lúc giao mùa chuyển từ Xuân sang Hạ, khi tiết trời vừa nóng, vừa ẩm, độ ẩm trong không khí cao là điều kiện phát tán các loại vi rút, mầm bệnh như quai bị. Người ở bất kỳ độ tuổi nào cũng có thể bị mắc quai bị, tuy nhiên độ tuổi thường mắc nhiều nhất là từ 5 - 15 tuổi.
Quai bị hay còn gọi là bệnh viêm tuyến mang tai do vi rút. Đây là một loại bệnh truyền nhiễm cấp tinh do một loại Paramyxo vi rút gây nên. Bệnh lây truyền trực tiếp bằng đường hô hấp, hay gây thành dịch trong trẻ em, thanh thiếu niên.
Khi vi rút xâm nhập vào cơ thể trong suốt thời kỳ ủ bệnh (khoảng 12 - 15 ngày), nó phát triển nhân lên trong biểu mô đường hô hấp trên và các tổ chức bạch huyết vùng cổ. Từ đó vi rút theo đường máu lan tràn đến các cơ quan khác trong cơ thể.
Bệnh quai bị có thể xảy ra ở mọi người vào mùa bất kỳ mùa nào trong năm (Ảnh minh họa)
Triệu chứng của bệnh thường là sốt, mệt mỏi, đau đầu, sưng và đau một hoặc nhiều tuyến nước bọt. Bệnh tuy lành tính những cũng có khả năng gây nhiều biến chứng. Ở người tuy ít gặp nhưng khi mắc bệnh lại gây nhiều biến chứng hơn ở trẻ em. Các biến chứng thường gặp như: viêm tụy, viêm thần kinh, viêm cơ tim, viêm buồng trứng, viêm tinh hoàn.
Viêm tinh hoàn do quai bị là một biến chứng phổ biến ở nam giới sau tuổi dậy thì. Ngay sau khi vi rút quai bị xâm nhập vào tinh hoàn chúng làm tổn thương nhu mô tinh hoàn, tổn thương các ống sinh tinh, xâm nhập tế bào lympho kẽ quanh mạch, quá trình viêm và phù nề xảy ra trong nhu mô tinh hoàn làm cho áp lực trong tinh hoàn càng tăng. Đây là nguyên nhân dẫn đến teo tinh hoàn về sau. Ngoài ra, người ta còn thấy viêm tinh hoàn do quai bị làm giảm đáp ứng của tinh hoàn với các kích thích nội tiết của tuyến yên và có thể sinh ra cá thể kháng tinh trùng.
Với chị em phụ nữ, khi bị quai bị nếu kiêng khem không đúng cách cũng có thể gây biến chứng đến các cơ quan sinh sản như viêm buồng trứng. Tuy nhiên, tỷ lệ viêm buồng trứng ở nữ giới xảy ra thấp hơn tỷ lệ viêm tinh hoàn ở nam giới khi mắc quai bị rất nhiều. Do đặc điểm cấu tạo của tế bào trứng khác với tế bào tuyến ở mang tai.
Trong khi ở nam giới sau tuổi dậy thì nếu bị quai bị có tỷ lệ khoảng 20 - 35% bị viêm tinh hoàn thì tỷ lệ này ở nữ giới chỉ là 7%. Và nếu một người phụ nữ đã bị viêm buồng trứng do quai bị thì ảnh hưởng của nó đến việc sinh sản ít đi. Vì lúc bấy giờ vi rút tấn công vào buồng trứng và các tế bào tiết dịch không ăn vào các tế bào sản xuất trứng nữa. Ở nam giới nếu đã bị biến chứng viêm cả hai tinh hoàn khi mắc quai bị thì coi như vô sinh.
Thực tế quai bị là bệnh lành tính, nó chỉ lây lan thành dịch mà thôi, nhưng nếu chúng ta không biết cách phòng tránh dễ gây ra các biến chứng. Để phòng tránh các biến chứng khi đã mắc quai bị cần:
-Có một chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường năng lượng cho cơ thể, khi đó cơ thể sẽ tăng sức đề kháng chống lại bệnh.
-Kiêng vận động hoàn toàn, không chảy nhảy. Nếu chúng ta vận động càng làm cho khả năng phát tán của vi rút gây bệnh nhanh hơn.
Để phòng tránh bị quai bị tốt nhất nên tiêm vắc xin.